https://islamansiklopedisi.org.tr/aiz-b-amr
Hudeybiye’de Hz. Peygamber’e biatından önceki hayatı hakkında bilgi yoktur. Huneyn Gazvesi’nde düşmanla göğüs göğüse çarpıştı ve yüzünden ağır şekilde yaralandı. Yarasını bizzat Hz. Peygamber sardı (Hâkim, III, 587-588). Hz. Peygamber’in vefatından sonra Mezopotamya bölgesi fethedilince Basra’da yerleşti. Bir ilim ve irfan mektebi olan evinin kapısı herkese açıktı. Doğru bildiğini söylemekten çekinmeyen bir tabiata sahipti. Bir gün Basra valisi ve Hz. Hüseyin’in katili Ubeydullah b. Ziyâd’ın huzuruna girdi ve, “Zalimler en kötü idarecilerdir” hadisini bizzat Hz. Peygamber’den duyduğunu söyleyerek zulümden sakınmasını tavsiye etti. Valinin ona, “Peygamber’in seçkin ashabındansın” diye yer göstermesi üzerine de ashap arasında seçkinlik diye bir şey olmadığını, böyle şeylerin sonradan meydana çıktığını söyledi (bk. Müslim, “Feżâʾilü’ṣ-ṣaḥâbe”, 170). Cenaze namazını Ubeydullah b. Ziyâd’ın kıldırmasını önlemek için ashaptan Ebû Berze el-Eslemî’nin kıldırmasını vasiyet etti.
Hasan-ı Basrî, Muâviye b. Kurre, Âmir el-Ahvel, Abdullah b. Halîfe, kendi oğlu Haşrec Âiz’den hadis rivayet ettiler. Hadislerinden on üçü Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde (V, 64-65), ikisi de Ṣaḥîḥ-i Müslim’de mevcuttur (“İmâre”, 23; “Feżâʾilü’ṣ-ṣaḥâbe”, 170). Ṣaḥîḥ-i Buḫârî’de de bir mevkuf rivayeti bulunmaktadır (“Meġāzî”, 35).
BİBLİYOGRAFYA
Müsned, V, 64-65.
Buhârî, “Meġāzî”, 35.
a.mlf., et-Târîḫu’l-kebîr, VII, 58.
Müslim, “İmâre”, 23, “Feżâʾilü’ṣ-ṣaḥâbe”, 170.
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, VII, 31.
Halîfe b. Hayyât, eṭ-Ṭabaḳāt (Zekkâr), I, 84.
İbn Hibbân, Meşâhîr, s. 41.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb, III, 152.
Hâkim, el-Müstedrek, III, 587-588.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, II, 262.
İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, V, 89.
