https://islamansiklopedisi.org.tr/atike-bint-zeyd
Mekke’de müslüman olduktan sonra Medine’ye hicret etti. Orada Hz. Ebû Bekir’in oğlu Abdullah ile evlendi. Güzelliği ve cazibesiyle kocasını etkileyerek onun cihad ve benzeri sorumluluklarını gereği gibi yerine getirememesine sebep olması üzerine Hz. Ebû Bekir Âtike’yi boşaması için oğluna baskı yaptı. Buna son derece üzülen Abdullah karısından ayrıldı. Fakat bu ayrılıktan duyduğu acıyı içli mısralarla terennüm ettiği bir gece oğlunun ıstırabını duyan Ebû Bekir onun yeniden Âtike’ye dönmesine izin verdi. Abdullah Tâif Muhasarası’nda aldığı bir ok yarasından Medine’de vefat edince Âtike çok üzüldü ve ölünceye kadar kocasına ağlayacağını ifade eden bir mersiye söyledi. Bununla birlikte bir yıl sonra (12/633) Ömer b. Hattâb’la evlendi. Evlenmeden önce Hz. Ömer’den namazını Mescid-i Nebevî’de cemaatle kılmasına engel olmayacağına dair söz aldı. Nitekim Hz. Ömer Ebû Lü’lüe tarafından mihrapta şehid edildiği sırada Âtike mescidde bulunuyordu. Hz. Ömer’den önce onun büyük kardeşi Zeyd b. Hattâb’la evlendiği, Zeyd’in Yemâme’de şehid olması üzerine Hz. Ömer’in onu nikâhladığı da rivayet edilmiştir. Âtike Hz. Ömer’in şehid edilmesinden sonra üçüncü (veya dördüncü) evliliğini Zübeyr b. Avvâm ile yaptı. Zübeyr’in şehid edilmesi üzerine onun için de bir mersiye söyledi.
Zübeyr’den sonra Ali b. Ebû Tâlib’in onunla evlenmek istediği, fakat Medine halkı arasında yaygın hale gelen ve Hz. Ali tarafından söylendiği rivayet edilen, “Kim şehid olmak isterse Âtike ile evlensin” sözünü hatırlatarak Âtike’nin bu evliliğe razı olmadığı söylenir. Yine bazı kaynaklarda Âtike’nin Hz. Ali’nin oğlu Hüseyin’le evlendiği ve hatta Kerbelâ’da Hz. Hüseyin’in şehid edildiğini gördüğü, onun yüzünü topraktan kaldırarak bu feci cinayeti işleyenleri lânetlediği ve Hüseyin’e bir mersiye ile ağladığı da rivayet edilmektedir. Vefat eden her kocası için mersiyeler söyleyen ve şiirleri örnek (şâhid) olarak gösterilebilecek kadar iyi bir şair olan Âtike’nin Hz. Peygamber hakkında da bir mersiyesi vardır.
BİBLİYOGRAFYA
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, II, 332.
İbn Kuteybe, ʿUyûnü’l-aḫbâr, IV, 114-115.
Ebü’l-Ferec el-İsfahânî, el-Eġānî, Beyrut 1959, XVIII, 7-13.
Abdülkādir el-Bağdâdî, Ḫizânetü’l-edeb, IV, 350-352.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb, IV, 364-367.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, VII, 183-185.
İbn Kesîr, el-Bidâye, VII, 250.
Aynî, ʿUmdetü’l-ḳārî, Kahire 1348, VI, 194-195.
Zeyneb bint Yûsuf, ed-Dürrü’l-mens̱ûr, Bulak 1312.
Sezgin, GAS, II, 314-315.
Kehhâle, Aʿlâmü’n-nisâʾ, III, 201-206.
Reckendorf, “Âtike”, İA, II, 2.
J. W. Fück, “ʿAtika”, EI2 (İng.), I, 738.
