https://islamansiklopedisi.org.tr/coulson-noel-james
18 Ağustos 1928’de Blackrod’da (Lancashire) doğdu. Wigan Grammar School’u bitirdikten sonra Keble College’a (Oxford) girdi. Burada klasik dillerle Doğu dillerindeki kabiliyeti sebebiyle dikkatleri üzerine çekti (1950). Kıbrıs ve Süveyş’te istihbarat subayı olarak tamamladığı askerlik görevinden sonra Oxford Üniversitesi’ne geri döndü (1952) ve meşhur şarkiyatçı Joseph Schacht’ın tavsiyesi üzerine İslâm hukuku bölümünde, Fas kütüphanelerinde mevcut hukukla ilgili el yazmaları üzerine yüksek lisans ve doktora çalışması yaptı. Schacht ile birlikte çalışırken ders vermesi için Sir N. Anderson tarafından Londra Üniversitesi’ndeki School of Oriental and African Studies’e (SOAS) davet edildi. Coulson burada İslâm hukuku dersleri okutmanı olarak görev aldı (1954). 1967 yılında Doğu ülkeleri hukuku bölümünün başkanlığına getirildi. Bu görevi hayatının sonuna kadar sürdüren Coulson bir süre hukuk fakültesi dekanlığı da yaptı. Bu arada genelde İslâm hukuku, özelde ise ticaret ve miras hukukunun modern topluma uygulanması imkânları ile ilgili araştırmalar yapmak için Ortadoğu gezilerine çıktı. Ayrıca Chicago, Harvard, Pennsylvania, California (Los Angeles), Utah ve mezun olduğu Keble College gibi diğer bazı üniversitelerde misafir profesör olarak dersler verdi; Nijerya’daki Ahmedü Bello Üniversitesi’nin yeni kurulan hukuk fakültesinde dekanlık yaptı (1965-1966). Arab Law Quarterly dergisinin yayın kuruluna ve Gray’s Inn Barosu’na da üye olan (1966) Coulson 30 Ağustos 1986’da Haslemere’de (Surrey) öldü.
Eserleri. Hemen hemen tamamı İslâm hukuku sahasında olmak üzere otuza yakın kitabı, çeşitli ilmî dergilerle kolektif eserlerde araştırma yazıları ve bazı ansiklopedilerde maddeleri bulunan Coulson’un en önemli çalışmaları şunlardır:
1. A History of Islamic Law (Edinburg 1964). İslâm hukuk tarihiyle ilgili olan bu eser klasik ve modern birçok kaynaktan faydalanılarak hazırlanmış özet bir çalışmadır. İslâm hukukunun doğuşu, gelişme sürecinde teori ve pratik, çağdaş İslâm hukuku bölümlerinden meydana gelen eser Arapça ve Çince’ye tercüme edilmiştir.
2. Conflicts and Tensions in Islamic Jurisprudence (Chicago 1968). Chicago Üniversitesi’nin hukuk fakültesinde misafir profesör sıfatıyla verdiği altı dersin notlarından oluşan eser, İslâm hukuk sistemindeki bazı kavramları ele almakta ve akıl-nakil, birlik-çeşitlilik, istibdat-hürriyet, hayalcilik-gerçekçilik, hukuk-ahlâk, durağanlık-değişkenlik bölümlerinden meydana gelmektedir (bu iki eserdeki görüşlerinin tenkidi için bk. M. Selim El-Awa, II/2, s. 143-179).
3. Succession in the Muslim Family (Cambridge 1971). İslâm miras hukuku ile ilgili bir eserdir.
4. Commercial Law in the Gulf States: The Islamic Legal Tradition (London 1984). School of Oriental and African Studies’in hukuk fakültesinde yüksek lisans programı çerçevesinde verdiği Ortadoğu ülkelerinin karşılaştırmalı ticaret hukuku derslerinin notlarından oluşan eser Körfez ülkelerinin ticaret hukuku ile ilgilidir.
BİBLİYOGRAFYA
I. Edge, “Obituary: Noel Coulson”, BSOAS, L/3 (1987), s. 532-534.
“Writings of N. J. Coulson”, a.e., s. 534-535.
“Obituary: Professor Noel J. Coulson”, Arab Law Quarterly, I/5 (November 1986), s. 473-474.
Muhammed Selim El-Awa, “Approaches to Shari’a: A Response to N. J. Coulson’s A History of Islamic Law”, Journal of Islamic Studies, II/2, Oxford 1991, s. 143-179.
