FUÂD SEYYİD

20 Ekim 1916’da Kahire’de doğdu. Ana okulu ve dört yıllık ilkokul tahsili dışında öğrenim görmedi. Ekonomik sebepler yüzünden 1929 yılında daha çocuk yaşta iken çalışmaya başladı. Önce Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye matbaasına dizgici olarak girdi, daha sonra da el-Hizânetü’t-Teymûriyye’de görev aldı. Bu sayede kütüphaneye gelen birçok ilim adamıyla tanışma fırsatı buldu. Buradaki gayret ve başarısından dolayı kütüphane müdürü Mansûr Fehmî tarafından 1937 yılında Arapça yazmalar bölümünde görevlendirildi. Bu bölümde, yazmalar konusunda büyük bir otorite olan hocası Muhammed Abdürresûl’den kısa sürede birçok şey öğrendi.

Bütün mal varlıkları ile hayatlarını Arapça yazmalar uğruna vakfetmiş olan Mahmûd b. Telâmîz eş-Şinkītî, Ahmed Zekî Paşa ve Ahmed Teymur Paşa ekolünün takipçisi olan Fuâd Seyyid bir süre hayatını kitap istinsah ederek kazandı ve bu sayede yazmalar konusunda uzmanlaştı. 1940’lı yıllarda Louis Massignon, Gaston Wiet, Ch. Kuentz, U. Rizzitano ve G. C. Anawati gibi şarkiyatçılar yanında Zâhid el-Kevserî, Halîl Hâlidî, Muhammed Kürd Ali, Hasan Hüsnî Abdülvehhâb, Hayreddin ez-Ziriklî ve Hamed el-Câsir gibi İslâm araştırmacıları ile de sıkı irtibat ve iş birliği içine girdi. 1951’de Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’deki yazma eserlerle matbu eserlerin tasnif edilmesi kararlaştırılınca yazmalar bölümünün başına Fuâd Seyyid getirildi ve bu tarihten itibaren “emînü’l-mahtûtât” lakabıyla anılmaya başlandı. 1956-1962 yılları arasında Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’deki yazma eserlerle ilgili dört ciltlik bir katalog yayımladı. Arap Birliği, 1946’da Arapça yazmaları neşretmek üzere Ma‘hedü ihyâi’l-mahtûtâti’l-Arabiyye’yi kurunca ilk olarak müracaat edilen uzmanlardan biri de Fuâd Seyyid oldu ve 1954 yılında bu enstitüde görevlendirildi. 1954-1964 arasında çıkan bütün katalogları Fuâd Seyyid neşretti. Ayrıca 1961’de el-Meclisü’l-a‘lâ li’ş-şüûni’l-İslâmiyye’nin İslâmî eserleri ihya maksadıyla kurduğu komisyona üye seçildi. 1966’da da Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’ye bağlı olarak kurulan Merkezü tahkīki’t-türâs’a hoca tayin edildi. 1951 ve 1964 yıllarında, Mısır hükümeti tarafından nâdir yazmaların filminin çekilmesi amacıyla Yemen’e gönderilen heyette bulundu. Fuâd Seyyid burada İsmâiliyye ve Mu‘tezile mezheplerine ait değerli kaynak eserler tesbit etti. Bu tesbitleri ona İslâm dünyasında seçkin bir mevki kazandırdı. 1957’de de Sînâ’daki Sainte Catherine Manastırı Kütüphanesi’nde bulunan değerli yazmalarla ilgili bir rapor hazırladı.

Vefatından altı ay kadar önce Napoli’deki Istituto Universitario Orientale’de misafir profesör olarak görev alan ve burada Arapça yazmalarla tenkitli metin neşrinin esasları konusunda dersler veren Fuâd Seyyid 2 Ramazan 1387 (3 Aralık 1967) tarihinde öldü.

Eserleri. A) Tahkik ve Neşirleri. 1. İbn Cülcül el-Endelüsî, Ṭabaḳātü’l-eṭıbbâʾ ve’l-ḥükemâʾ (Kahire 1955).

2. İbn Semüre el-Ca‘dî, Ṭabaḳātü fuḳahâʾi’l-Yemen (Kahire 1957).

3. Ahmed b. Emîn eş-Şinkītî, el-Vasîṭ fî terâcimi üdebâʾi Şinḳīṭ (Kahire 1958).

4. Zehebî, el-ʿİber fî ḫaberi men ġaber (II-III. ciltleri, Küveyt 1961).

5. Takıyyüddin el-Fâsî, el-ʿİḳdü’s̱-s̱emîn (II-VII. ciltleri, Kahire 1962-1967).

6. İdrîsî, Nüzhetü’l-müştâḳ fi’ḫtirâḳı’l-âfâḳ (Roma 1971, Yemen’in coğrafyasıyla ilgili bölüm).

Ayrıca Ebü’l-Kāsım el-Belhî’nin el-Maḳālât, Kādî Abdülcebbâr’ın Fażlü’l-iʿtizâl ve Ṭabaḳātü’l-Muʿtezile, Hâkim el-Cüşemî’nin Şerḥu’l-ʿUyûn adlı eserlerinin bazı bölümlerini Fażlü’l-iʿtizâl ve Ṭabaḳātü’l-Muʿtezile adıyla neşre hazırlamıştır (Tunus 1393/1974).

B) Yazma Eserlerle İlgili Olarak Hazırladığı Fihristler. 1. İbn Sînâ: Müʾellefâtühû ve şürûḥuha’l-maḥfûẓa bi-Dâri’l-kütübi’l-Mıṣriyye (Kahire 1370/1950).

2. Fihrisü’l-maḫṭûṭâti’l-muṣavvere bi-Maʿhedi’l-maḫṭûṭâti’l-ʿArabiyye (I-IV, Kahire 1954-1964).

3. Fihrisü maḫṭûṭâti muṣṭalaḥi’l-ḥadîs̱ (Kahire 1956).

4. Fihristü’l-maḫṭûṭât 1936-1955 (I-III, Kahire 1961-1963). Son iki eser Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’deki yazmalarla ilgili kataloglardır.

Fuâd Seyyid’in çeşitli dergilerde birçok ilmî makalesi de yayımlanmıştır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1996 yılında İstanbul’da basılan 13. cildinde, 206-207 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.