KENNÛN

Fas’ın Fez şehrinde doğdu. Berberî asıllı bir aileye mensuptur. Kennûn adının aslı Berberîce “ay” anlamına gelen Gennûn’dur. Kennûn 1912 yılında, Mağrib’e Fransız manda idaresi hâkim olunca ailesiyle birlikte Tanca şehrine göç etti. Küttâb Mektebi’nde ilk öğrenimini ve hıfzını tamamladıktan sonra babası Abdüssamed Kennûn ve Karaviyyîn Medresesi âlimlerinden çeşitli alanlarda ders aldı. Yirmi yaşında öğretmen oldu. 1936 yılında gazete ve dergilerde makaleler yazmaya başladı. Önce özel bir İslâmî okul açtı, ardından Tanca’da İslâm Enstitüsü’nü (el-Ma‘hedü’l-İslâmî) kurdu (1945) ve bu enstitünün 1953’e kadar müdürlüğünü yaptı. Aynı yıl Fransızlar’ın Kral V. Muhammed’i tahttan indirmesi üzerine İspanya yönetimindeki Tıtvân’a gitti. Burada el-Ma‘hedü’l-âlî’de öğretim üyeliği ve Kral Hasan Araştırma Enstitüsü’nde müdürlük yaptı. Bir süre sonra Tıtvân adalet bakanı olarak tayin edildi. 1956’da V. Muhammed sürgünden dönünce bakanlıktan istifa ederek Tanca’ya döndü. Aynı yıl kral tarafından Tanca genel valiliğine getirildi. 1955’te Suriye Arap İlim Akademisi’ne, 1961’de Kahire Arap Dil Akademisi’ne üye, Fas Âlimler Birliği’ne genel sekreter olarak seçildi. 1974’te Mekke’de toplanan Dünya İslâm Birliği teşkilâtının kurucu üyelerinden olan Kennûn Irak İlim Akademisi, Ürdün Arap Dil Akademisi, Ezher Üniversitesi’ne bağlı İslâm Araştırmaları Akademisi’ne üye seçildi. 1960’ta UNESCO Millî (Vatanî) Komisyonu’na, 1969’da Tıtvân İlim Konseyi’ne üye tayin edildi. 1968’de İhyâü’t-türâsi’l-İslâmî’nin Danışma Meclisi’ne, 1980’de Fas Kraliyet Akademisi ve Taht Vesâyet Konseyi’ne üye oldu. 1989 yılında uzun bir hastalık devresinden sonra vefat etti.

Fas’ı ve Mağrib’i yabancı istilâsından kurtarmak için çalışmalar yapan Kennûn, Muhammed Abdülkerîm el-Hattâbî’nin başkanlığındaki Vatan Cemiyeti’nin kurucularındandır. Kennûn yayın hayatı sekiz yıl süren siyasî ve kültürel dergi Lisânü’d-dîn’i, Fas Âlimler Birliği’nin yayını olan el-Mîs̱âḳ gazetesini, ardından el-İḥyâʾ dergisini çıkardı. el-Envâr dergisinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı. Bazı makalelerinde Ebü’l-Vefâ takma adını kullandı. Zengin bir kütüphaneye sahipti. Kahire’deki Câmiatü’d-düveli’l-Arabiyye’ye bağlı Ma‘hedü’d-dirâsâti’l-ulyâ’nın dil ve edebiyat araştırmaları öğrencilerine modern Fas edebiyatına dair seri konferanslar verdi. Bunlar Eḥâdîs̱ ʿani’l-edebi’l-Maġribiyyi’l-ḥadîs̱ adıyla bir kitapta toplandı. Kennûn, Arap dili ve edebiyatına ve dinî konulara dair çok sayıda eser kaleme almıştır. Özellikle vatan sevgisi üzerine şiirler yazan Kennûn Fas’ın önde gelen şairleri arasında yer alır.

Eserleri. en-Nübûġu’l-Maġribî fi’l-edebi’l-ʿArabî (I-II, Tıtvân 1936; I-III, Beyrut 1961, 1974; I-V, Kahire 1414/1994); Ümerâʾüne’ş-şuʿarâʾ (Tıtvân 1942); Medḫal ilâ târîḫi’l-Maġrib (Tıtvân 1944, 1951, 1958); et-Teʿâşîb (Beyrut 1945); el-Ḳudretü’s-sâmiyye li’n-nâşiʾeti’l-İslâmiyye (Tıtvân 1945); Fażîḥatü’l-mübeşşirîn fî iḥticâcihim bi’l-Ḳurʾâni’l-mübîn (Tıtvân 1946; Mekke 1982); Ẕikreyâtü meşâhîri ricâli’l-Maġrib (Tıtvân 1949; Beyrut 1974); Eḥâdîs̱ ʿani’l-edebi’l-Maġribiyyi’l-ḥadîs̱ (modern Fas edebiyatına dair konferanslar, Kahire 1964; Dârülbeyzâ 1398/1978); Erbaʿu ḫazâʾin li-erbaʿati ʿulemâʾ mine’l-ḳarni’s̱-s̱âlis̱e ʿaşere (Kahire 1964); Mefâhîm İslâmiyye (Beyrut 1964; Dârülbeyzâ 1984); Dîvânü levḥât şiʿriyye (Tıtvân 1966); el-ʿAṣf ve’r-reyḥân (Tıtvân 1969); Luḳmânü’l-Ḥakîm (Tıtvân, el-Matbaatü’l-Mehdiyye; Kahire 1969); İslâm râʾid (Tıtvân 1971; Rabat 1978); ʿAlâ derbi’l-İslâm (Tıtvân 1972); Ezhâr berriyye (Tıtvân 1976); Cevelât fi’l-fikri’l-İslâmî (Tıtvân 1980); Münṭalaḳāt İslâmiyye (Tanca 1980); Erbaʿûne ḥadîs̱en fî fażli’l-Ḳurʾân ve teʿallümihî ve taʿlîmihî ve tilâvetihî (1980, Fas Âlimler Birliği yayınlarından); Tefsîru süveri’l-mufaṣṣal mine’l-Ḳurʾâni’l-Kerîm (Dârülbeyzâ 1981); Îḳāʿâtü’l-hümûm (Tanca 1981); er-Reddü’l-Ḳurʾânî ʿalâ küteyyibi “Hel yecûzü’l-iʿtiḳādü bi’l-Ḳurʾân?” (Beyrut 1982); el-Ḳāḍî ʿİyâż beyne’l-ʿilm ve’l-edeb (Riyad 1983); Nefyü taḳavvul saḫîf ʿale’l-Cenâbi’l-Muḥammediyyi’ş-şerîf (Dârülbeyzâ 1988); Tefsîru sûreti Yâsîn (Dârülbeyzâ 1988); Ḥubbü’r-Resûl li’n-nisâʾ (Rabat 1988); Edebü’l-fuḳahâʾ (Dârülbeyzâ 1988); Encümü’s-siyâse (Dârülbeyzâ 1989); Muʿaskerü’l-îmân yeteḥaddâ (Tanca 1989); Fetâva’l-ʿallâme ʿAbdullah Kennûn (Tıtvân 1995); Ṣınvân ve ġayru ṣınvân (Tanca 1995); Şuʾûn İslâmiyye (Dârülbeyzâ); el-İslâm ehdâ (Tıtvân, ts.; Dârülbeyzâ, ts.). Kennûn’un şerh ve metin neşri türü çalışmaları da vardır (eserleri için bk. M. Hayr Ramazan Yûsuf, I, 335-337).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2022 yılında Ankara’da basılan 25. cildinde, 255-256 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.