LICHTENSTADTER, Ilse

Hamburg’da doğdu. Önce yahudi, ardından hıristiyan okullarında okuyarak orta öğrenimini tamamladı ve bir süre öğretmenlik yaptı. Daha sonra Frankfurt Üniversitesi’ne girdi; burada Josef Horovitz, Johann W. Fück, Richard Ettinghausen ve Paul Tillich gibi hocaların öğrencisi oldu. Öğrencilik yıllarında yahudilerle müslümanlar arasındaki münasebetlere ilgi duydu ve bu konu üzerine çeşitli yazılar yayımladı. 1931’de bugün dahi konusunda örnek araştırma sayılan Das Nasīb der altarabischen Qaṣīde adlı teziyle (Islamica, V/1 [1931], s. 17-96) doktor unvanı aldı. Bu çalışmasında eski Arap kasidelerinin başlangıcındaki nesîb denilen tasvir kısımlarını incelemiştir. 1933 yılı başında Naziler’in iktidara gelmesi üzerine İngiltere’ye gitti ve iki yıl süreyle Cambridge Üniversitesi’ne bağlı Queen’s College’ın Doğu Dilleri Bölümü’nde kütüphaneci olarak çalıştıktan sonra Oxford Üniversitesi’nin akademik kadrosuna geçti. Aynı yıl Câhiliye dönemi Arap kadınının savaşlardaki rolünü incelediği Women in the Aiyām al-ʿArab adlı kitabı Royal Asiatic Society tarafından bir ödül neşri (prize publication) olarak yayımlandı. 1937’de Oxford Üniversitesi’nde, Câhiliye ve ilk İslâm dönemleri için önemli bir kaynak teşkil eden Bağdatlı nahivci Muhammed b. Habîb’in Kitâbü’l-Muḥabber’ini kısmen neşre hazırlayarak ikinci bir doktora daha yaptı. G. Levi Della Vida’nın nezaretinde sürdürdüğü çalışma sonucunda kitabın tam metnini 1943’te Hindistan-Haydarâbâd’da neşretti.

1938’de Amerika’ya giden Lichtenstadter New York’a yerleşti ve buradaki Jewish Theological Seminary’de bulunan meşhur Judaica koleksiyonunun katalogunu hazırladı. Daha sonra Arthur Pope tarafından New York’ta kurulan Asia Institute’te Arap edebiyatı ve İslâm kültürü okutmaya başladı; 1945’te doçentliğe, 1951’de profesörlüğe yükseldi. Bu dönemde Gustave Edmund von Grunebaum ve Franz Rosenthal gibi şarkiyatçılarla dostluk kuran Lichtenstadter 1950-1951 yıllarında İslâm dünyasına seyahatler yaptı. Mısır’da kaldığı yedi aylık sürenin beş ayını bir köyde kadınların içinde bulunduğu şartları ve kızların gördüğü ilk eğitimi incelemekle geçirdi. Ardından konferans vermek üzere Pakistan ve Hindistan’a gitti. Bu sırada özellikle Pakistan’da tanıştığı entelektüeller onu derinden etkiledi ve buradaki gözlem ve incelemeleri, en büyük eseri olan Islam and the Modern Age (London 1959) adlı kitabını telif etmesine yol açtı. Önsözünü Pakistanlı siyasetçi Zafîrullah Han’ın yazdığı iki bölümlük eserin birinci bölümünde İslâm’ın esasları, kültür temelleri, İslâm öncesi Arap topluluğu, dinî ve içtimaî esaslar ve Arap düşüncesinin dayandığı temel ilkeler, ikinci bölümünde modernizm karşısında müslümanların konumu, sosyal, siyasal ve ekonomik sorunlar, evlilik ve aile kurumu, eğitim, İslâm ve milliyetçilik, İslâm’da modern düşünce ve Doğu ile Batı’nın buluşması üzerinde durulur. Kitap, Abdülhamîd Selîm tarafından el-İslâm ve’l-ʿaṣrü’l-ḥadîs̱ taḥlîlen ve taḳyîmen adıyla Arapça’ya çevrilmiştir (Kahire 1981).

1953-1959 yılları arasında New York Üniversitesi’nde çalışan Lichtenstadter daha sonra Harvard Üniversitesi’ne geçti ve Sir Hamilton Gibb’in başkanlık ettiği Ortadoğu Araştırmaları Merkezi’nde Arapça okutmaya başladı; 1974’te bu üniversiteden emekliye ayrıldı. Emekliliğinden iki yıl önce Twayne Publishers yayıncılık şirketinin klasik Arap edebiyatı dizisinin editörlüğünü üstlenmiş ve Wheeler M. Thackston’un Kisâî’den yaptığı Ḳıṣaṣü’l-enbiyâʾ tercümesi, Richard McCarthy’nin bir Gazzâlî antolojisi olan Freedomand Fulfilment’i gibi Arap edebiyatının önemli eserlerinin açıklamalı tercümelerini çıkarmıştı. Son eseri Introduction to Classical Arabic Literature 1974 yılında bu dizide basıldı. Lichtenstadter’in ayrıca İslâm Ansiklopedisi gibi bazı ansiklopedilerde yayımlanmış maddeleri bulunmaktadır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2003 yılında Ankara’da basılan 27. cildinde, 188 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.