GROHMANN, Adolf

1 Mart 1887’de Avusturya’nın Graz şehrinde doğdu ve o tarihte Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bir şehri olan Prag’da yetişti. Yüksek tahsilini Viyana Üniversitesi’nde Sâmî diller ve Eski Mısır dili üzerinde yaptı. Hocaları arasında, sonraki araştırmalarında da geniş ölçüde etkileri hissedilen David Heinrich von Müller ve Josef Ritter von Karabacek gibi tanınmış bilginlerin özel bir yeri vardır. Çalışmalarında önce Habeş diline ve Güney Arabistan yazıtlarına yönelmişse de ilmî faaliyetlerinin asıl ağırlığını Arapça papirüs araştırmaları oluşturmuştur.

Viyana’da doktorasını verdikten sonra Filistin ve Mısır’a bir seyahat yaptı. Doçent olmasının (1915) ardından Viyana Kraliyet Kütüphanesi’ndeki Arşidük Rainer papirüs koleksiyonunu düzenleyip işlemekle görevlendirildi. 1921’de Prag’daki Alman Üniversitesi’nde Sâmî diller profesörlüğüne tayin edildi ve 1945 yılına kadar burada kaldı. Daha sonra Innsbruck’a yerleşti; 1949-1956 yılları arasında İslâm tarihi ve arkeolojisi profesörü olarak Kahire’de çalıştıktan sonra yurduna dönüp hayatının geri kalan yıllarını burada geçirdi. 1937’de Avusturya İlimler Akademisi’ne, 1956’da Mecmau’l-lugati’l-Arabiyye’ye üye olan Grohmann 21 Eylül 1977 tarihinde öldü. Yetmiş yaşına basması münasebetiyle yapılan kutlama töreni için meslektaşı Albert Dietrich’in hazırladığı konuşma metnine eklenen bibliyografyasında, 1957 yılına kadar yazdığı eser ve araştırmalarının sayısının kırkın üzerinde olduğu görülmektedir. Daha sonraki yıllarda da çalışmalarını sürdürerek kendi alanında çok takdir toplayan eserlerini arttırmaya devam etmiştir.

Eserleri. Grohmann’ın eserlerinin çoğu Arapça papirüsler üzerinedir. Kahire’de profesörlük yapmasının asıl sebebi, bu tür yazılı belgelerin hemen hepsi Mısır’da bulunduğundan buradaki zengin kaynakları yerinde inceleyebilmektir. Kahire’deki koleksiyonlardan başka Viyana, Berlin, Heidelberg, Prag ve Milano’da bulunan papirüslerden de örnekler yayımlamış ve bu yayınların başına metinlerin genişçe özetlerini ve hazırladığı giriş mahiyetindeki incelemeleri de eklemiştir. Bu konudaki eserlerinden ikisi özellikle anılmaya değer; bunlardan biri, Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye’deki papirüslerin neşri olan ve büyük boy beş cilt tutan Arabic Papyri in the Egyptian Library (Kahire 1934-1955), diğeri ise papiroloji ilmine giriş mahiyetindeki Einführung und Chrestomathie zur arabischen Papyruskunde’dir (Prag 1955). İkinci eser, vaktiyle Mitteis ve Wilcken’in Grekçe papirüsler için yazdıkları “Papirolojinin Esasları ve Seçmeler” adlı çok önemli kitap kadar değerli sayılmaktadır. Bertold Spuler idaresinde Leiden’de Brill Yayınevi’nce neşredilen tanınmış ilmî dizi Handbuch der Orientalistik’in Arapça papirüs ilmi konusunu da yine Grohmann yazmıştır. Diğer önemli çalışmaları da şunlardır: Arabische Paläographie (I-II, Wien 1967, 1971); Handbuch der Orientalistik: Arabische Kronologie (1. kısım, ek 2, Leiden 1966); “The Problem of Daiting Early Qur’āns” (Isl., XXXIII [1958], s. 213-231); The Islamic Book: A Constribution to its Art and History from VII-XVII Century (T. W. Arnold ile birlikte, Paris 1929); “Bibliotheken und Bibliophilen im islamischen Orient” (Festschrift der National-Bibliothek in Wien, Wien 1926, s. 431-442); “Texte zur Wirtschaftsgeschichte Aegyptens in arabischer Zeit” (Ar.O, VII [1935], s. 437-472); “Zum Steuerwesen im arabischen Ägypten” (Actes V^e Congrès international de Papyrologie, 30 août-3 septembre 1937, Bruxelles 1938, s. 122-134).

Grohmann’ın bu çalışmalarının yanında birçok incelemesi The Encyclopaedia of Islam’ın birinci ve ikinci edisyonlarında madde olarak yayımlanmıştır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1996 yılında İstanbul’da basılan 14. cildinde, 163-164 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.